Ο ρόλος των γονιών στην κατανόηση και προσαρμογής των παιδιών στην εποχή του κορωνοϊού –COVID-19

Πολύ λίγα παιδιά ευτυχώς σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα  έχουν αρρωστήσει, με ελαφριά συμπτώματα,  αυτό  όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να είναι φορείς ή ασυμπτωματικοί ασθενείς.

Στο πλαίσιο της ψυχολογικής επιβάρυνσης τα παιδιά  επηραάζονται από:

• την καραντίνα  -μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά που έχουν ζήσει σε συνθήκες καραντίνας εμφανίζουν συμπτώματα μετατραυματικού stress 4 φορες περισσότερο από παιδια που δεν έχουν μπει σε καραντίνα
• τη ψυχολογική διάθεση των γονιών και των σημαντικών άλλων που σχετίζονται με το παιδί
• -τη συναισθηματική διαθεσιμότητα των γονιών

Οι γονείς έχουν την τάση να πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τις αλλαγές και το διάχυτο άγχος που επικρατεί στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, και τείνουν να παραγνωρίζουν την μεγάλη παρατηρητικότητά τους και ευαισθησία τους προς ότι συμβαίνει γύρω τους, ένας μηχανισμός άμυνας που προστατεύειε τους γονείς να διατηρούν την ψυχραιμία τους αλλά δεν βοηθάει τα παιδιά που μπορεί να νιώσουν ότι δεν τα καταλαβαίνουν και να νιώθουν αβοήθητα.

Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ψυχική πίεση που βιώνουν τα άτομα που τα φροντίζουν. Η ψυχική πίεση  και το άγχος των γονιών μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα τους να διατηρήσουν σταθερό το επίπεδο λειτουργίας τους και επηρεάζει και τα συναισθήματα τους. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά  δεν μπορούν να μιλήσουν για τον φόβο τους και την αναστάτωση τους.

Για το λόγο αυτό τα παιδιά συνήθως αντιδρούν σε αυτές τις καταστάσεις :

• Συχνά κλάματα,
• υπερκινητικότητα,
• δυσκολίες στον ύπνο και κατά τη διάρκεια του ύπνου, εφιάλτες,
• προσκόλληση προς τους σημαντικούς άλλους,
• φόβος αποχωρισμού από τους σημαντικούς άλλους,
• επαναλαμβανόμενο παιχνίδι (μπορεί να επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά κάτι που άκουσαν, μπορεί να επιδεικνύουν ιδιαίτερη φροντίδα για τις κούκλες τους ή τα χνουδωτά ζωάκια τους, πχ να τα κρύβουν, να τα σκεπάζουν)
• επιθετικότητα προς τους γύρω τους,
• έντονη έκφραση θυμού,
• κλείσιμο,
• απόσυρση από την αλληλεπίδραση
• παλινδρόμηση σε μικρότερη ηλικία

Για να μπορέσουν οι γονείς να προστατέψουν τα παιδιά θα πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία με τα παιδιά και να έχουν συνείδηση της  συναισθηματικής κατάστασης τους. Οι σχέσεις επαναδιαπραγματεύονται σε όλα τα επίπεδα το ίδιο και η σχέση με τα παιδιά. Οι γονείς λειτουργούν για τα παιδιά ως το σταθερό πλαίσιο, ως το πλαίσιο που προσφέρει ασφάλεια, φροντίδα, παρηγοριά και ανακούφιση ειδικά σε περιόδους  άγχους ανασφάλειας και κρίσεων.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ  ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

1. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΕΓΚΥΡΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΕΣ ΠΗΓΕΣ

-Φροντίζουν να ενημερωνόνται από επίσημους και έγκυρους φορείς

https://eody.gov.gr,

https://www.civilprotection.gr/el/koronoios-covid-19-hrisimes-odigies).

-Παρακολουθούν την επικαιροποίηση των στοιχείων στις σχετικές ανακοινώσεις 1-2 φορές την ημέρα.

- Χρησιμοποιούν με προσοχή την πληροφόρηση από Μ.Μ.Ε. και διαδίκτυο.              

2.      ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΨΥΧΡΑΙΜΗΣ ΣΤΑΣΗΣ

-Λειτουργούν ως πρότυπο τηρώντας τα απαραίτητα/προτεινόμενα μέτρα προφύλαξης.

- Η υπεύθυνη και ψύχραιμη στάση των ενηλίκων (π.χ. τηρούν τους  κανόνες υγιεινής και σεβόμαστε τις οδηγίες των ειδικών) συμβάλλει στη διατήρηση αντίστοιχης στάσης και από τα παιδιά.Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά μιμούνται τους γονείς

- ΟΙ γονείς είναι σκόπιμο να διατηρούν το πρόγραμμα, τη ρουτίνα  όσο αυτό είναι εφικτό  κάνοντας  αλλαγές όταν  απαιτείται. Η διατήρηση μιας ρουτίνας είναι πάρα πολύ σημαντική για τα μικρά παιδιά, προσφέρει σταθερότητα και ασφάλεια. Οι καταστροφές, η ακούσια απομόνωση και άλλες τραυματικές καταστάσεις τείνουν να αναστατώνουν το πρόγραμμα τους. Όταν  οι γονείς καταφέρνουν να δημιουργήσουν καινούργιες σταθερές συνήθειες ή να επαναφέρουν κάποιες από αυτές που έχουν αναστατωθεί δημιουργούν για το παιδί μια αίσθηση ασφάλειας. Είναι ιδιαιτέρως βοηθητικό να τηρούνται σταθερές ώρες στα γεύματα και στις ώρες ύπνου, να ορίζετε μια συγκεκριμένη ώρα που θα παίξουν μαζί τους, που θα  διαβάζουν , θα επικοινωνούν με τους φίλους τους.

3. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Είναι σημαντικό να διευκολυνθούν τα παιδιά να κατανοήσουν το γεγονός, να διατυπώσουν απορίες, ανησυχίες, να εκφράσουν συναισθήματα και να αισθανθούν ότι οι γονείς μπορούν να τους παρέχουν τη στήριξη που χρειάζονται

 Η υποστήριξη των γονιών και των σημαντικών άλλων έχει ιδιαίτερη αξία κατά την περίοδο αλλά και αμέσως μετά το τέλος μιας μεγάλης κρίσης. Οι γονείς μπορεί να είναι ωσεί παρόντες αλλά όχι πραγματικά συναισθηματικά διαθέσιμοι, κατακλεισμένοι οι ίδιοι από μεγάλη ψυχική πίεση. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να προσφέρουν ψυχικό χώρο και χρόνο στα παιδιά με στόχο να τα ηρεμήσουν και να τα καθησυχάσουν.

Τι σημαινει για τους γονείς  να είναι διαθέσιμοι:

• Να προσπαθείτε να μάθετε τι ακριβώς γνωρίσουν τα παιδιά για το covid-19 και ποια είναι τα συναισθήματά τους.

• Να δίνετε τις πληροφορίες που μπορούν τα παιδιά να κατανοήσουν ανάλογα με την ηλικία τους.

• Να είστε διαθέσιμοι να συζητήσετε και κυρίως να «ακούσετε» τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες των παιδιών.

• Να ίστε διαθέσιμοι, εφόσον το παιδί θέλει να μιλήσει ή να επικοινωνήσει μαζί σας με κάποιον τρόπο, αποφεύγοντας να το πιέσετε να εκφραστεί.

• Να καθησυχάζετε τα παιδιά με το να είστε πιο διαθέσιμοι για εκείνα.

• Να απαντάτε στις ερωτήσεις των παιδιών όσες φορές και αν χρειαστεί.

• Να προσφέρετε εξηγήσεις για τις αλλαγές που συμβαίνουν . ακόμη και αν δεν καταλαβαίνουν  αλλά τουλάχιστον η επικοινωνία μαζί τους θα τα βοηθήσει να νιώσουν υποστηριγμένα. Έχει σημασία οι επεξηγήσεις μας να προσφέρονται σε γλώσσα κατάλληλα προσαρμοσμένη στην ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνονται. Κρατάμε τις επεξηγήσεις μας απλές.

4. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ

Είναι πολύ σημαντικό να φροντίζουν οι γονείς των εαυτό τους και να μην παραιτηθούν, να διατηρήσουν τη ψυχραιμία τους , να αφιερώνουν χρόνο στον εαυτό τους, να μη σταματήσουν τη ζωή.   Ακόμα και όταν τα παιδιά δεν είναι απευθείας εκτεθειμένα στο τραύμα, συναισθάνονται το στρες που έχει καταβάλλει τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες στο σπίτι.Για να μπορούν να φροντίζουν θα πρέπει να έχουν φροντιστεί οι ίδιοι. Η οδηγία  όταν ταξιδεύουμε με αεροπλάνα  και συνοδεύουμε παιδιά είναι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης να φορούν πρώτα οι ενήλικες τη μάσκα οξυγόνου και μετά να τη φορούν στα παιδιά.

Χρειάζεται υπομονή και πειθαρχία. Ας μετατρέψουμε το σύνθημα ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ  σε παιχνίδι με τα παιδιά  σε ένα μήνυμα ζωής και όχι μήνυμα απαγόρευσης!!!

Mάντζιου Βασιλική

Ψυχολόγος, Υπαρξιακή οικογενειακή θεραπεύτρια

Msc Κοινωνικής Ψυχιατρικής Παιδιών & Ενηλίκων

Phd(c) Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (2020). Κορωνοϊός Covid 19 – Χρήσιμες Οδηγίες. Ανακτήθηκε από: https://www.civilprotection.gr/el/koronoios-covid- 19-hrisimes-odigies
2. Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (2020). Νέος κορωνοϊός Covid-19 – Οδηγίες. Ανακτήθηκε από: https://eody.gov.gr/neoskoronaios-covid-19/
3. Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (2020). Γρίπη και Εποχική Γρίπη. Ανακτήθηκε από: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2020).
4. Συχνές Ερωτήσεις σχετικά με το Νέο Κορωνοϊό COVID-19: Ανακτήθηκε από:https://www.uoa.gr/anakoinoseis_kai_ekdiloseis/proboli_anakoinosis/sychnes_erotiseis_schetika_me_to_neo_koron oio_covid_19/
5. Χατζηχρήστου, Χ., Υφαντή, Θ., Λιανός, Π., Λαμπροπούλου, Κ., Στασινού, Β., Γεωργουλέας, Γ., Αθανασίου, Δ. & Φραγκιαδάκη, Δ. (2018). Ψυχοκοινωνική υποστήριξη παιδιών και εφήβων μετά από φυσικές καταστροφές: Χρήσιμες επισημάνσεις για την ψυχοκοινωνική προσαρμογή παιδιών και εφήβων μετά από πυρκαγιά. (έντυπο). Αθήνα: Εργαστήριο Σχολικής Ψυχολογίας, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ. Για να δείτε το έντυπο πατήστε εδώ
6. Χατζηχρήστου, Χ. (επιμ.) (2012). Διαχείριση κρίσεων στη σχολική κοινότητα. Αθήνα: Τυπωθήτω.